Anatomie van een Katana
De Katana staat ook bekend als een samoerai zwaard of samurai zwaard. Een Katana is het Japans zwaard dat door de Samoerai in het feodale Japan werd gedragen en maakte deel uit van hun wapenuitrusting.
Traditioneel werd de katana uitsluitend door de samoerai krijgers gedragen. Meestal was een samurai uitgerust met een Katana en Wakizashi, wat bekend stond als de daisho. Deze wapens symboliseerden ook de sociale status en persoonlijke eer van de samoerai.
De vorm van een Katana is gebogen met aan één kant een vlijmscherpe snede. Dit zwaard werd gedragen met de snede naar boven zodat een samurai in één beweging zijn Katana kon trekken en vloeiend kon snijden, slaan of steken.
De anatomie van een Katana bestaat feitelijk uit 4 hoofdonderdelen, die elk zeer specifieke kenmerken hebben.
Kling
In Japan spreken ze van een Katana als de afmeting meer als 2 shaku is, dat is ongeveer 60 cm. De vorm van de kling van een Katana is subtiel gekromd. De mate waarin een Katana is gebogen noem je sori.
Een Japanse Katana staat bekend om zijn enkelzijdig gebogen lemmet en de rug is stomp en niet geslepen maar geeft sterkte aan het ontwerp.
Over de gehele lengte van het blad loopt een lijn tussen de snede en rug en die noem de shinogi. Het gedeelte tussen de shinogi en de rug noem je de shinogi-ji, dit is vlak en zorgt ervoor dat het zwaard grote klappen kan absorberen.
Andere andere kant van de shinogi zit een schuine kant, dit loopt in een V vorm. Hier kan je de Hamon vinden, dit is een duidelijk zichtbaar effect in kleur dat op de kling zichtbaar wordt door het differentieel harden. De hamon is de grens van de gehele harde zone die je de Yakiba noemt. Hier vind je ook de vlijmscherpe snede of Ha.
Het verschil in hardheid ontstaat doordat de snede sneller afkoelt dan de rug, doordat het klei op de snede dunner wordt aangebracht. Het staal wordt eerst verhit met de klei en daarna snel gekoeld of getemperd. Dit noem je differentieel harden en is een belangrijke hittebehandeling van het staal. De snede wordt daardoor zeer hard en kan je scherp slijpen met een flexibelere rug dit goed klappen kan absorberen zonder dat de Katana zal breken.
Op het punt van de kling vind je lijn die je de Yokote noemt en deze sterkt zich uit over de breedte van het blad. De punt van de Katana noem je de Kissaki en deze is zo vlijmscherp dat deze scherp genoeg is om door een yoroi of panter heen te dringen.
Aan de basis van de kling vind je Habaki, als een kraag zit die om het blad heen. Deze zorgt voor stevigheid en dat de kling stabiel in het handvat of tsuka zit en dat de krachten goed kunnen worden opgevangen.
Tang
De kling heeft een deel van het blad dat in het handvat zit. Bij een functioneel zwaard is dit altijd full tang. Een blad moet zijn gesmede uit één deel en het zichtbare deel loopt dan door in het handvat en zit onder de wikkeling en roggenhuid in het hout. Aan dit deel van het zwaard zit dus het handvat en de kling is geborgd met bamboepinnen zodat deze stevig met elkaar zijn verbonden.
Bij een traditioneel zwaard vind hier ook vaak de mei of signatuur van de smid.
Tsuba
De tsuba is een cruciaal onderdeel van een katana. Bescherming van de handen tijdens een aanval was van groot belang. Een tsuba heeft ook andere doelen, zoals de invloed op het balanspunt van een Katana. Daarnaast voorkomt de tsuba dat de hand tijdens gevechten richting de snede glijdt in het heetst van de strijd. De geschiedenis van de Katana hangt samen met de functie van de tsuba. In koto, voor 1600, waren er continue burgeroorlogen in Japan tussen de feodale heren.
Bescherming en funtionaliteit stond toen voorop, later tijdens de Edo perdiode met een lange perioden van vrede werd de tsuba een uiting om de persoonlijkheid en status uit te dragen. Aan de onder en bovenkant van de tsuba vind je twee metalen seppa, deze geven stabiliteit aan de tsuba en zorgt ervoor dat alles stevig kan worden gemonteerd doordat ze de afstand tussen de losse onderdelen kunnen overbruggen.
Handvat
Bij een Katana noem je het handvat de tsuka en deze is gemaakt van hout. Dit hout omsluit de tang van de kling en deze is geborgd met twee bamboo pinnen. Het handvat van een Katana wordt de Tsuka genoemd. De Tsuka is gemaakt van hout en omsluit de tang van het lemmet. Twee pinnen gaan door de Tsuka en de tang om deze stevig vast te zetten. Deze bamboo pinnen worden de Meguki genoemd en zijn er meestal twee. Bij oude zwaarden vind je er soms één en als alles custom made dan is dit ook prima. Voor de veiligheid eisen veel dojo’s dat er twee pinnen in moeten zitten.
Bovenop het hout van het handvat zit altijd roggehuid zodat de wikkeling of ito goed op zijn plek blijft zitten. Dit roggehuid noem je Samegawa in het Japans. Over deze Samegawa zit dus de Tsuka-Ito, het materiaal is vaak katoen, leer of zijde. Onder de Tsuka-Ito kan je menuki vinden, dit zijn decoratieve ornamenten die meestal voor wat betreft stijl bij de Koshirae passen.
De verschillende Japanase bevestigingen die je op een Katana kan vinden wanneer deze wordt gedragen door zijn eigenaar noem je de koshirae. Hieronder vallen ook de Kashira en Fuchi. Bij een goed samengestelde Katana dragen deze onderdelen dezelfde stijl uit.
Schede
Het blad van een Katana zit in een schede en die noem je in het Japans de saya. Om een Katana veilig te dragen door de eigenaar zit deze opgeborgen in de saya, zodat je geen letsel op kan lopen door het vlijmscherpe zwaard. Ook is het natuurlijk belangrijk om het blad te schermen tegen schade wanneer deze niet in gebruik is.
Een traditionele saya is gemaakt van hout en meestal afgelakt zodat het hout ook beschermd is. Vaak is een saya versierd met elementen en hier kan je ook de kurikata vinden waar de sageo aan vast zit. Deze Sageo gebruik je om de Katana mee aan de obi (band) te bevestigen.
Bij de anotomie van een Katana is de saya een belangrijk onderdeel.
Shirasaya
De shirasaya is een traditionele montage systeem bestaande uit een handvat en saya met een minimalistisch ontwerp. De term ‘shirasaya’ vindt zijn oorsprong in de Japanse termen ‘shira’ (wit) en ‘saya’ (schede). Een shirasaya werd gebruikt om een kling of blad tijdens de opslag mee te beschermen.
De hout en de handvat zijn gemaakt van hetzelfde hout en sluiten naadloos op elkaar aan zodat het blad ook min of meer werd beschermd tegen vocht en condensatie. Een shira saya is nooit bedoelt om er echt een Katana mee te hanteren omdat deze minder stevig is als de reguliere onderdelen.
Katana in shira saya
Zo kan je ontdekken dat de anatomie van een Katana uit zeer veel onderdelen bestaat die allemaal hun eigen functie en geschiedenis hebben. Een Katana is dan ook maar één onderdeel van de wapens die een Samurai ter beschikking had.
